Các phác thảo chuẩn bị Hannibal Đắc Thắng lần đầu tiên chiêm ngưỡng nước Ý từ dãy Anpơ

Bức tranh được hoàn thành trong khoảng một năm cùng với nhiều bản phác thảo chuẩn bị trước đó cho phép hiểu rõ hơn quá trình sáng tạo của Goya.[2][19] Bộ sưu tập Bảo tàng Prado hiện giữ cuốn tập phác thảo ở Ý của Goya với cái tên Cuaderno italiano, trong đó chứa nhiều bản vẽ và ghi chú của ông khi đến Ý. Sách có năm bản vẽ được coi là phác thảo cho các mô típ khác nhau hướng đến chủ đề "Hannibal Đắc Thắng..." Ngoài bản phác thảo bố cục tổng thể nhưng theo chiều dọc trang giấy, còn có các bản vẽ phác hình bóng Hannibal, thiên thần, đầu bò và giáp trụ cổ đại. Bố cục ngang gốc của tranh được tìm thấy dưới trang hình vẽ mascaron.[11] Ban đầu, Goya vẽ phác thiên thần dẫn dắt Hannibal giống như yêu cầu của học viện, nhưng trong bức tranh cuối cùng, Hannibal trở thành tâm điểm còn thiên thần đứng sau giúp Hannibal ngắm nhìn phong cảnh nước Ý.[6]

  • Bản phác thảo từ Cuaderno italiano
  • Phác thảo bố cục theo chiều dọc (trang 37)
  • Phác thảo đầu bò, nhân vật hóa sông Po
  • Phác thảo nữ thần Victoria và áo giáp (trang 42)
  • Phác thảo Hannibal và thiên thần (trang 43)
  • Phác thảo bố cục theo chiều ngang dưới hình vẽ mascaron (trang 45)

Hiện cũng còn giữ được hai bản phác thảo màu dầu cho thấy một số chi tiết khác biệt với bức tranh cuối cùng. Trong cả hai bản phác thảo, thiên thần bên cạnh Hannibal đều có đôi cánh bướm mỏng manh. Kiểm tra X quang cũng cho thấy lúc đầu Goya vẽ cánh bướm như vậy rồi mới đổi thành đôi cánh chim lớn.[20] Cái khiên và biểu ngữ chiến tranh nằm ở phía trước trong phác thảo[10] đã được chuyển về ẩn sau chân ngựa trong bức tranh cuối.[21] Bản phác thảo đầu tiên có chữ ký "Goya" ở giữa phần dưới, với hình ảnh cái đầu bị cắt bớt, có thể nhìn thấy qua bản chụp X quang.[10] Người lính cầm biểu ngữ khổng lồ nhìn về phía Hannibal với vẻ tò mò không rõ vị chỉ huy đang thấy gì đằng xa. Hình ảnh nhân vật phúng dụ sông Po dường như vô cảm không biết về cảnh tượng đang diễn ra trước mắt.[13] Trong bức tranh hoàn chỉnh, các nhân vật tượng trưng đóng vai trò lớn hơn,[7] thêm vào hình ảnh Victoria/Fortuna giống như trong thơ sonnet.[3] Hình ảnh bên cạnh người đầu bò sông Po đã bị loại bỏ. Đó là hình ảnh ông già tóc màu sáng đội vương miện nguyệt quế, tay cầm quyền trượng thủ lĩnh, có thể hiểu là những rợ tộc bị Hannibal đánh bại hoặc có thể chính là hiện thân của dãy Anpơ.[6][22] Màu sắc bản phác thảo đầu tiên sống động và ấm hơn nhiều so với bản thứ nhì và bức tranh cuối rõ là tinh tế hơn và không còn tả thực nữa.[23][22]

  • Bản phác thảo sơn dầu
  • Bản phác thảo chuẩn bị đầu tiên, 30,5 × 38,5 cm, Bảo tàng Zaragoza
  • Bản phác thảo chuẩn bị thứ hai, bộ sưu tập cá nhân, Hoa Kỳ[24]

Bố cục ban đầu có thể lấy cảm hứng từ bức phù điêu Dựng cầu Alcántara ở Toledo của José Arias. Năm 1766, tác phẩm này giúp Arias giành giải nhất trong cuộc thi do Học viện Mỹ thuật Hoàng gia Thánh Fernando tổ chức ở Madrid. Goya cũng có tham dự cuộc thi này ở hạng mục hội họa nên rất có thể đã nhìn thấy bức phù điêu Arias. Có thể Goya sau đó đã vẽ phác lại bức phù điêu rồi dùng tiếp để vẽ nên tác phẩm của mình. Hình tượng hoàng đế Traianus trên phù điêu và danh tướng Hannibal của Goya có nhiều nét tương đồng.[25] Tuy nhiên, có sự khác biệt rõ ràng về vị trí và cách thể hiện cả hai nhân vật này.[11] Juliet Wilson Bareau chỉ ra rằng có thể cả hai đều bắt nguồn cảm hứng từ tác phẩm điêu khắc Apollo Belvedere là hình mẫu cổ điển thường xuyên được áp dụng.[26] Phong thái Hannibal mang phong cách cổ xưa điển hình, phổ biến để mô tả các anh hùng và chiến binh thần thoại trong hội họa thế kỷ 18.[11] Nhân vật sông Po có lẽ được lấy cảm hứng từ tác phẩm điêu khắc Galata Morente nhìn từ đằng sau mà Goya chiêm ngưỡng tại Bảo tàng Capitolini. Ông còn sử dụng lại mô hình này vài năm sau khi vẽ trang trí thảm tường, thể hiện khả năng nắm bắt giải phẫu học và truyền đạt lại qua phong cách cổ điển.[6] Nhóm kỵ sĩ mang biểu ngữ cũng được nhắc lại trong họa phẩm Santa Bárbara được thực hiện ngay sau khi họa sĩ rời Ý về Tây Ban Nha.[19] Các nguồn cảm hứng khác ảnh hưởng đến bố cục có thể là bức họa Alexander đến lăng mộ Achilles của Gregorio Guglielmi hay Achille avvisato da Iride di tornare a battletere của Pietra Pasquale Ciaramponi, tác phẩm của Tadeusz Kuntze về cách sắp xếp chân ngựa và nhiều tác phẩm của Corrado Giaquinto.[6]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Hannibal Đắc Thắng lần đầu tiên chiêm ngưỡng nước Ý từ dãy Anpơ //www.worldcat.org/issn/1889-1462 //www.worldcat.org/oclc/569990350 https://arsmagazine.com/el-prado-recibe-un-goya-do... https://www.youtube.com/watch?v=LpUidqHMq1k https://www.yumpu.com/es/document/read/15719308/an... https://fundaciongoyaenaragon.es/obra/anibal-vence... https://fundaciongoyaenaragon.es/obra/anibal-vence... https://fundaciongoyaenaragon.es/obra/anibal-vence... https://www.museodelprado.es/actualidad/noticia/el... https://www.museodelprado.es/actualidad/noticia/la...